საინტერესოა თვალყური ვადევნოთ ინდუსტრიაში მიმდინარე პროცესებს მსოფლიოს სხვადასხვა თხილის მწარმოებელ ქვეყანაში.
თურქეთი
2025 წლის დასაწყისში თურქეთის თხილის ბაზარზე ფასების მნიშვნელოვანი ზრდა დაფიქსირდა. იანვარში ნედლეულის ფასები მკვეთრად გაიზარდა მიწოდების შეზღუდვის და სპეკულაციური აქტივობების გამო. ფერმერები და ექსპორტიორები თხილის მარაგს ინარჩუნებდნენ ფასების შემდგომი მატების მოლოდინში, რაც გაზრდილ მოთხოვნასა და ფასების ზრდას განაპირობებდა. იანვრისთვის თურქული თხილის გულის (11–13 მმ ფრაქცია) ფასმა მიაღწია 8.12 ევროს კილოგრამზე.
თებერვალში თურქეთის მარცვლეულის საბჭომ (სახელმწიფო კომპანია TMO) მოულოდნელად გამოაცხადა თხილის გაყიდვის შესახებ, რამაც დროებით უარყოფითად იმოქმედა თხილის ფასზე. თუმცა, თურქმა ფერმერებმა საპასუხოდ კიდევ უფრო შეამცირეს თხილის ბაზარზე გამოტანა დარჩენილი მარაგებიდან, მაღალი ფასების იმედით. შედეგადაგ მივიღეთ რომ, მოუხალავი თხილის გულზე ფასმა მხოლოდ მცირედით დაიკლო, ხოლო მცირე კალიბრის მქონე თხილის გულზე და თხილის პასტაზე ფასების ვარდნა კი გაცილებით შესამჩნევი იყო.
თურქეთი კვლავ დომინანტ პოზიციას ინარჩუნებს გლობალურ თხილის ექსპორტში. 2023/24 წლების სეზონში (2023 წლის 1 სექტემბრიდან 2024 წლის 31 აგვისტომდე), თურქეთმა 130 ქვეყანაში ექსპორტზე გაიტანა 303,458 ტონა თხილი, რაც თურქეთს 2.349 მილიარდი აშშ დოლარის შემოსავალს მოუტანა — ეს წინა სეზონთან შედარებით 30.9%-იანი ზრდაა. მიმდინარე 2024/25 წლების სეზონზე მინიმალურ სამიზნედ დასახულია 300,000 ტონა თხილის ექსპორტი.
თურქეთში ყველაზე მნიშვნელოვანი თურქული თხილის საექსპორტო პოზიციების გამყარებაა ჩინეთის ბაზარზე. 2024 წლის იანვრიდან აგვისტოს ჩათვლით, ჩინეთმა თურქეთიდან შეიძინა 3,321 ტონა თხილის გული, რომლის ღირებულებამ 193 მილიონი იუანი (27.1 მილიონი აშშ დოლარი) შეადგინა. მოცულობით ზრდა 160%-ს, ხოლო ღირებულებით – 190%-ს აღწევს წინა სეზონის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით. ამ ზრდის შედეგად, თურქეთმა თხილის მიწოდების თვალსაზრისით ჩინეთის ბაზარზე გაუსწრო შეერთებულ შტატებს.
იტალია
2024/2025 წლების სეზონზე იმედოვნებენ იტალიის თხილის წარმოების მნიშვნელოვანი ზრდას — პროგნოზის მიხედვით, მოცულობა 87,300 ტონიდან 139,400 ტონამდე შესაძლოა გაიზარდოს. იმ შემთხვევაში თუ მსგავსი ზრდა დაფიქსირდა, ამან შესაძლოა გავლენა მოახდინოს გლობალურ ბაზრის დინამიკაზე და მომარაგების ზრდის ფონზე ფასების შემცირებას შეუწყოს ხელი.
აღსანიშნავია „ფერეროს“ ჩართულობა სიცილიაში თხილის წარმოების ხელშესაწყობად. ფერეროსთან თანამშრომლობის შედეგად 2024 წლის სექტემბერში სიცილიაში გაიხსნა პირველი დემონსტრაციული მეურნეობა 450 ჰა ზე. ინიციატივის მიზანია სიცილიაში თხილის მოყვანის განახლება. აღნიშნული დემო მეურნეობა საუკეთესო პრაქტიკის მოდელად მოიაზრება თხილის სფეროში და ადგილობრივ მწარმოებლებს ეხმარება ხარისხის გაუმჯობესებაში. (მსგავს პრაქტიკას ფერერო საქართველოშიც ახორციელებს).
2024 წელს იტალიის სოფლის მეურნეობამ, მათ შორის თხილის სექტორმა, სერიოზული დანაკარგი განიცადა კლიმატური პირობების გაუარესების, დაავადებების გავრცელებისა და გაზრდილი წარმოების ხარჯების გამო. იტალიისთვის ამ მიზეზებით ზარალმა დაახლოებით 9 მილიარდი ევრო შეადგინა. მიუხედავად ამ სირთულეებისა, იტალია კვლავ რჩება თხილის ერთ-ერთ მთავარ ევროპელ შემსყიდველად — ქვეყანა ძირითადად თურქეთიდან, ხოლო მზარდად ასევე აზერბაიჯანიდან ახორციელებს თხილის იმპორტს.
„ფერერომ“ 2024 წლის 31 აგვისტოს დასრულებული ფინანსური წლისთვის 8.9%-იანი ზრდა გამოაქვეყნა. ზრდის შედეგად კომპანიის ბრუნვამ 18.4 მილიარდ ევროს მიაღწია. ეს ზრდა დაფიქსირდა მიუხედავად ნედლეულზე ფასების მერყეობისა და ინფლაციური ზეწოლისა. კომპანიამ 18%-ით გაზარდა ინვესტიციები წარმოების შესაძლებლობების გაუმჯობესებსთვის და ახალი კატეგორიების — როგორიცაა ნაყინი და ორცხობილა — გაფართოებისთვის.
ჩილე
ჩილე გახდა თხილის უმსხვილესი მწარმოებელი სამხრეთ ნახევარსფეროში — თხილის პლანტაციების საერთო ფართობი 2011 წელს დაახლოებით 3,440 ჰექტარს შეადგენდა, 2022 წლის ბოლოსთვის კი 36,000 ჰექტარს გადააჭარბა. 2023 წლის სეზონზე გაუტეხავი თხილის წარმოება სავარაუდოდ 65,000 ტონას მიაღწევს, რაც წინა წელთან შედარებით 20%-იანი ზრდაა. პროგნოზის მიხედვით, 2025 წლისთვის წარმოება 80,000 ტონამდე უნდა გაიზარდოს და ასე თუ მოხდა ჩილე გლობალურ ბაზარზე თხილის წარმოების 8–10%-იანი წილს დაიკავებს.
იტალიის საკონდიტრო გიგანტმა „ფერერომ“ ჩილეს თხილის სექტორში მნიშვნელოვანი ინვესტიციები ჩადო. თავისი შვილობილი კომპანიის — AgriChile-ის მეშვეობით, „ფერერომ“ ქვეყანაში უკვე 330 მილიონ დოლარზე მეტი დააბნდა და დაასაქმა დაახლოებით 1,000 ადამიანი. ამ ინვესტიციის მნიშვნელოვანი ნაწილი, 75 მილიონი დოლარი, მოხმარდება თხილის გადამამუშავებელი ქარხნის მშენებლობას.
აშშ
აშშ-ის თხილის ინდუსტრიამ 2023 წელს მნიშვნელოვანი ზრდა აჩვენა — წარმოება წინა წელთან შედარებით 21%-ზე მეტით გაიზარდა. ასეთი ზრდა გამოწვეულია დარგული ფართობების 12%-იანი ზრდით და საშუალო საჰექტრო მოსავლიანობის 9%-იანი გაუმჯობესებით. ამასთან, აშშ-დან გაუტეხავი თხილის ექსპორტის მოცულობა 48%-ით გაიზარდა, რაც ქვეყანას საერთაშორისო ბაზრებზე კონკურენტუნარიანობის მკვეთრ ზრდას უზრუნველყოფს.
2024 წლის ნოემბერში ფერერომ გამოაცხადა 350,000 აშშ დოლარის ინვესტიცია აშშ-ში თხილის წარმოების მხარდაჭერისთვის. ამ თანხიდან 180,000 დოლარი გადაეცა ორეგონის სახელმწიფო უნივერსიტეტს ისეთ პროექტებზე სამუშაოდ, როგორიცაა ინვაზიური სახეობების ბიოლოგიური კონტროლი და სარეველების ინტეგრირებული მართვა. დარჩენილი 170,000 დოლარი კი გადაეცა რატგერსის უნივერსიტეტს, რათა ხელი შეუწყოს დაავადება Eastern Filbert Blight -ის მედეგი თხილის ჯიშების წარმოებას. აღნიშნული ინიციატივები მიზნად ისახავს თხილის მოყვანის გაუმჯობესებას როგორც ორეგონში, ისე აშშ-ის აღმოსავლეთ სანაპიროზე.
